Ametzagaina

Ametzagaina gotorlekua

Gizakia orain dela 25.000 urtetik, gutxienez, bizi izan da Donostia inguruan. Ametzagaina izeneko lekuan garai horretako industria litikoa aurkitu dute

Harrizko aiztoak (Ametzagaina)

Ametzagaina orain dela 25.000 urte egiten ziren aiztoak
 zantza honetakoak ziren. (Aranzadi, 2016-11-26)

Donostia inguruan baziren giza finkapenak orain dela 25.000 urtetik gutxienez, harria lantzen zuen garai horretako industria litikoaren arrastoak aurkitu izan baitira Ametzagainako goiko aldean.

Lehen arrastoak Aranzadi elkarteko Paco Barriok aurkitu zituen, ezustean, 2005ean.

Geroago ikerketa sakonagoak egin dituztenean harriz egindako industria litikoari dagozkion hainbat pieza berreskuratu dituzte.

"Aranzadi Zientzia Elkarteak" aspaldi zituen uzteak baieztatu zituen: ehiztari biltzaileek Ametzagainako muino hartu ohi zuten aldi baterako bizilekutzat.

Ametzagaina gotorlekua

2014an:

"Journal of Anthropological Research" aldizkarian argitaratu zuten aurkikuntza guztiak artikulu zabal batean.

Garai hartan harria antzera lantzen zuten beste herri eta kulturekin komunikatuta egon behar ziren.

100 kilometroko erradioan daude beste aztarnategi hauek:

Le Basté

Tercis

Pujo-le Plan

Brasempouy

Isturitze

Gatzarria

Lezia

Alkerdi

Amalda

Irikaitz

Ekain

Aldatxarren

Aritolinako koba

Bolinkoba

Prado

Pelbarte

Coscobilo

Mugarduia

Iratze handia (Ametzagaina parkeko gotorlekua)

Ametzagainako parkea Donostiako parke bat da, Intxaurrondo, Loiola eta Martutene auzoetan,
izena ematen dion Ametzagaina muinoan.
 Otxoki parkea eta Garbera merkatal-gunea alboan dauzka.
Hiri barruko parkerik zabalena da Donostian, denera 380.000 metro karratu ditu.
Donostiako historian oso garrantzitsuak diren bi elementu daude parke barruan:
Donostiako giza-aztarnategi zaharrena eta XIX. mendeko gerra karlistetan erabili zen gotorleku bat.

Ametzagaina gotorlekua (Fortaleza de Ametzagaina)

El parque de Ametzagaina ocupa todo un cerro situado en San Sebastian. Incluye: la ermita de Uba, la
Fortaleza de Ametzagaina, construida durante la Guerra Carlista, y el yacimiento arqueológico gravetiense
de 25.000 años de antigüedad: el yacimiento más antiguo conocido en toda esa zona extensa de Euskadi.
"Ametza gaina" se ha traducido como: "el sueño se acabó" (aunque, "el sueño" se traduce como: "ametsa")

Ksarasola, "Siluetak. Gauean"

Intxaurrondo eskultura gaueko argiekin

Gerora, egungo Parte Zaharreko herrigunean erromatarren garaiko giza kokaguneak egon ziren, Santa Teresa komentuan egin diren indusketetan aurkitutako aztarnek adierazten dutenez.

Donostiari (bertako monasterioari) buruzko lehendabiziko aipamenak X eta XI. mende hasierakoak diren arren, Nafarroako Antso Jakitunak 1180. urte aldera eman zion hiri-gutuna, lehenagokoa ez ote den adierazi izan bada ere.

Jose Luis Orellak azaldu du hiri-gutun hori Lizarrako 1164ko foru hedatuan oinarritu zela: 

artikuluen % 60 inguru.

Hala ere, bere berezitasun handiena itsasorako forua izatea da, Antso Jakitunak Nafarroaren itsas merkataritzaren portu nagusi bihurtu nahi baitzuen Donostia.

Hauxe da Europako lehendabiziko itsas forua, eta bertan biltzen dira Europako itsas lege zaharrenak.

Baiona luzaroan Nafarroaren portu izan zen, baina XI. mendean baliorik gabeko portu bat zuen, landetako hareak itsutua. 

Horrek emigrazio handi bat eragin zuen Baionatik eta Gaskoiniatik (gaskoiak, "franko" deituak), Urgull magaleko hareatzan finkatu zena Erregearen abantailek erakarrita:

Orioraino, libre ziren merkataritzan aritzeko.

Ordurako, Santa Maria eta San Bizente Antiguakoa aipatzen dira, eta Antso Jakitunak Izurungo monasterioa eman zien dohaintzan.

Lehena bertako "nafar"en eliza zen, eta bigarrena, berriz, -gaskoiena, Manuel Lekuonak azaltzen duenez.

Gero eta handigoa zen, ordurako, itsas merkataritza Europa iparraldearekin. 

1200. urtean Alfonso VIII.a Gaztelakoak Nafarroa inbaditu zuen, eta Gipuzkoan portu garrantzitsuak eskuratu:

Mutriku, Getaria, Donostia, Hondarribia, etab. 

Konkista hori sendotzeko, Gaztelako erregeak berretsi egin zuen Donostiaren nafar forua 1204an.

 

Donostiko sateliteko irudia, Thomas Pesquetek egina

Gaztelako koroaren eskuetan geratuta ere, Donostiak jarraitu egin zuen Nafarroaren itsas merkataritza-bideetan
eta Antso VI.a Gaztelakoak, XIII. mende amaieran, berretsi egin zituen merkatariek hiribilduan zituzten pribilegioak.
Nafar produktuen isuri horrez gain, Donostiak Gipuzkoan barrena heldutako Gaztelako salgaiak itsasoratzen zituen.
 Horrek oparoaldi bat ekarri zuen, eta Donostiak autonomia handia agertu zuen.